Oceanografisch onderzoeksschip Belgica weldra vervangen

Het onderzoeksschip RV Belgica wordt gebruikt voor het uitvoeren van (inter)nationale monitoringsverplichtingen en wetenschappelijk onderzoek. Het huidige onderzoeksschip viert dit jaar zijn 32ste verjaardag. Het wordt in 2020 vervangen door een gloednieuw exemplaar. Kostprijs 54,45 miljoen. Dat heeft de ministerraad vandaag beslist op voorstel van staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Elke Sleurs.

“Het onderzoeksschip heeft tot nu toe uitstekende diensten geleverd”, zegt staatssecretaris Elke Sleurs. “Het heeft onmiskenbaar bijgedragen tot de ontwikkeling en de internationale uitstraling van ons zeewetenschappelijk onderzoek. Met de aankoop van een nieuw schip is er nu een structurele oplossing voor de vervanging van de Belgica, die zijn maximale levensduur had bereikt.”

Korte historiek

Een oceanografisch onderzoeksschip is een onmisbare infrastructuur zowel voor zeewetenschappelijk onderzoek als voor de monitoringsactiviteiten op de Noordzee. In de jaren 80 werd daarom overgegaan tot het bouwen van de RV Belgica. Het schip werd gebouwd voor een levensduur van 25 jaar. Het is nu 32 jaar oud en heeft meer dan 900.000 km gevaren in het kader van 920 campagnes voor wetenschappelijk onderzoek en monitoringsopdrachten. Op jaarbasis komen meer dan 300 verschillende gespecialiseerde medewerkers en onderzoekers aan boord voor hun monitorings- en/of onderzoekopdrachten die dus rechtstreeks afhankelijk zijn van het onderzoeksschip. Meer dan 1000 onderzoekers zijn onrechtstreeks afhankelijk, gezien zij gebruik maken van stalen of resultaten verkregen door andere onderzoekers.

Jaarlijks vaart het schip gemiddeld 175 dagen/105 nachten uit voor wetenschappelijk onderzoek en monitoringsactiviteiten. Hierbij wordt gemiddeld 92% van de beschikbare vaartijd benut. Door de leeftijd van de RV Belgica is de laatste jaren het aantal vaardagen dat verloren gegaan is door technische pannes aanzienlijk gestegen, net zoals de onderhoudskosten. De verouderde uitrustingen zorgen ervoor dat het onderhoud en eventuele reparatie ervan sterk bemoeilijkt wordt en duur is. In 2015 maakte staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Elke Sleurs circa één miljoen euro vrij voor onderhoudswerken die de inzetbaarheid van het schip garanderen tot in 2020.

Budget en timing

De investeringskost voor de verwerving van een nieuw oceanografisch onderzoeksschip bedraagt 54,45 miljoen euro. De levensduur van het schip bedraagt 30 jaar.

Deze indicatieve timing is voorzien:

Marktonderzoek: najaar 2016
Overheidsopdracht: begin 2017 – eind 2017
Bouw: eind 2017 – eind 2019
Oplevering en ingebruikname: begin 2020

Taken van het nieuwe onderzoeksschip

1. Beheer van de Noordzee
Een duurzaam beheer en exploitatie van de Noordzee heeft nood aan wetenschappelijke ondersteuning en noodzakelijk kennis van verschillende aspecten (biologisch, chemisch, fysisch, enz.) van het mariene ecosysteem. De laatste tien jaar zijn circa 500 verschillende onderzoekers op regelmatige basis actief geweest op het onderzoeksschip. Deze beschikbaarheid van  het schip  voor de Belgische onderzoeksgemeenschap heeft enorm bijgedragen aan de internationale erkende positie van het Belgische marien onderzoek. De capaciteiten, voorzien voor het nieuwe schip, zullen ook toelaten om een platform aan te bieden aan Belgische onderzoeksgroepen die momenteel de RV Belgica niet gebruiken door de technische of geografische beperkingen van het schip (diepzee-onderzoek, Middellandse Zee, ...). 

2. Opleiding en vorming
Het nieuwe onderzoekschip zal een belangrijk platform zijn voor de vorming van toekomstige onderzoekers en marien gespecialiseerd personeel. Jaarlijks komen er 150 universitaire studenten aan boord om de verschillende meettechnieken op zee aan te leren. Dit hooggespecialiseerd personeel is onontbeerlijk voor de verschillende maritieme bedrijven in België. Sinds het gebruik het schip werden meer dan 50 doctoraten mogelijk gemaakt. De nood aan een dergelijk onderzoeksschip wordt niet enkel erkend door de universiteiten maar ook door opleidingscentra voor de burgerscheepvaart.

3. Uitvoeren van nationale en internationale monitoringsverplichtingen
Het onderzoeksschip wordt gebruikt om de nationale en internationale verplichte monitoring uit te voeren. Het betreft o.a. de monitoring voor de windmolens, zand- en grindextractie, visserij, zeewaterkwaliteit, enz.  Gezien het toenemend aantal activiteiten op de Noordzee wordt er verwacht dat het aantal monitoringsactiviteiten in de toekomst zullen toenemen. 

4. Interventieplatform
Het schip kan ingezet worden als interventieplatform bij rampen. De taak bestaat er voornamelijk in om de impact van het incident op het zeemilieu na te gaan, door regelmatig waterstalen te nemen en metingen te verrichten. Het schip kan ook ingezet worden voor het ontplooien van oliebestrijdingmateriaal op zee.

5. Samenwerking met de industrie
Het nieuwe schip kan ook een belangrijke rol spelen als exploratie- en testplatform voor de blauwe economie: blauwe energie, aquacultuur, diepzeemijnbouw, H2020, enz. Elke vorm van inzet van het schip voor exploitatie van natuurlijke rijkdommen met commerciële doeleinden zal echter niet toegelaten worden.

(© foto Hans Hillewaert)